10. Sınıf Fizik Ders Müfredatı 2023-2024 MEB

10. Sınıf Fizik Konu Müfredatı

1. Ünite ELEKTRİK VE MANYETİZMA
10.1.1. ELEKTRİK AKIMI POTANSİYEL FARK VE DİRENÇ
10.1.1.1. Elektrik akımı, direnç ve potansiyel farkı kavramlarını açıklar.
a. Elektrik yükünün hareketi üzerinden elektrik akımı kavramının açıklanması sağlanır.
b. Katı, sıvı ve gazlarda elektrik akımının iletimine değinilir.
10.1.1.2. Katı bir iletkenin direncinin bağlı olduğu değişkenleri belirler.
a. Öğrencilerin, değişkenleri deney veya simülasyonlarla belirlemeleri sağlanır.
b. Öğrencilerin, katı bir iletkenin direnci için matematiksel model çıkarmaları sağlanır, hesaplamalara girilmez.
c. İletken direncinin sıcaklığa bağlı değişimine ve renk kodlarıyla direnç okuma işlemlerine girilmez.
10.1.2. ELEKTRİK DEVRELERİ
10.1.2.1. Akım, direnç ve potansiyel farkı arasındaki ilişkiyi açıklar.
a. Öğrencilerin, basit devreler üzerinden deney yaparak akım, direnç ve potansiyel farkı arasındaki ilişkinin matematiksel modelini çıkarmaları sağlanır.
b. Elektrik devrelerinde eşdeğer direnç, direnç, potansiyel farkı ve elektrik akımı ile ilgili hesaplamalar yapılması sağlanır.
10.1.2.2. Üreteçlerin seri ve paralel bağlanma gerekçelerini açıklar.
a. Öğrencilerin, deney veya simülasyonlarla üreteçlerin bağlanma şekillerini incelemeleri ve tükenme sürelerini karşılaştırmaları sağlanır.
b. Üreteçlerin iç dirençleri ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez.
c. Öğrencilerin, üretecin keşfi üzerine deneyler yapan bilim insanları Galvani ve Volta’nın bakış açılarını karşılaştırmaları sağlanır.
10.1.2.3. Elektrik enerjisi ve elektriksel güç kavramlarını ilişkilendirir.
a. Öğrencilerin, mekanik enerji ve güç kavramları ile ilişki kurmaları sağlanır.
b. Bir direncin birim zamanda harcadığı elektrik enerjisi ile ilgili hesaplamalar dışında matematiksel işlemlere girilmez.
c. Öğrencilerin, ısı, iş, mekanik enerji ve elektrik enerjisinin birbirine dönüşümünü açıklamaları sağlanır.
ç. Öğrencilerin, elektrik enerjisinin yeni kullanım alanlarına örnekler vermesi sağlanır.
10.1.2.4. Elektriğin oluşturabileceği tehlikelere karşı alınması gereken sağlık ve güvenlik önlemlerini açıklar.
10.1.3. MIKNATIS VE MANYETİK ALAN
10.1.3.1. Mıknatısların oluşturduğu manyetik alanı ve özelliklerini açıklar.
a. Öğrencilerin, deneyler yaparak veya simülasyonlar kullanarak manyetik alanı incelemeleri sağlanır.
b. Mıknatısların, manyetik alan kuvvet çizgileri hakkında bilgi verilir.
c. Mıknatısların, itme-çekme kuvvetleri ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez.
10.1.4. AKIM VE MANYETİK ALAN
10.1.4.1. Üzerinden akım geçen düz bir iletken telin oluşturduğu manyetik alanı etkileyen değişkenleri analiz eder.
a. Öğrencilerin, deneyler yaparak veya simülasyonlar kullanarak manyetik alanı etkileyen değişkenleri belirlemeleri sağlanır.
b. Elektromıknatısların kullanım alanlarına örnekler verilmesi sağlanır.
c. Manyetik alan şiddeti ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez ve manyetik alan yönü ile ilgili problemler çözülmez.
ç. Yüksek gerilim hatlarının geçtiği alanlarda oluşan manyetik alanın canlılar üzerindeki etkilerine değinilir.
10.1.4.2. Dünya’nın oluşturduğu manyetik alanının sebeplerini ve sonuçlarını açıklar.
a. Öğrencilerin, pusula ile yön bulmaları sağlanır.
b. Arılar, göçmen kuşlar, bakteriler, bazı büyükbaş hayvanlar gibi canlıların yerin manyetik alanından yararlanarak yön buldukları belirtilir.
10.1.4.3. Belirlediği günlük yaşam problemi için manyetik alandan yararlanarak çözüm önerisi üretir.

2. Ünite BASINÇ VE KALDIRMA KUVVETİ
10.2.1. BASINÇ
10.2.1.1. Basınç ve basınç kuvveti kavramlarının katı, durgun sıvı ve gazlarda bağlı olduğu değişkenleri açıklar.
a. Öğrencilerin, günlük hayattan basıncın hayatımıza etkilerine örnekler vermeleri sağlanır. Basıncın hâl değişimine etkileri vurgulanır.
b. Katı ve durgun sıvı basıncı ve basınç kuvveti ile ilgili hesaplamalar yapılır. Basınç ile ilgili birim çevirme işlemlerine ve eğimli zeminlerde katı basıncına girilmez.
c. Toriçelli deneyi açıklanır ve kılcallık ile farkı belirtilir.
ç. Basınç etkisiyle çalışan ölçüm aletlerinden barometre, altimetre, manometre ve batimetre hakkında bilgi verilir.
d. Gaz basıncında ve Pascal Prensibi’nde matematiksel işlemlere girilmez.
e. El Cezeri’nin sıvıların basınç kuvvetinden yararlanarak yürüttüğü hidrostatik denge ile ilgili çalışmaları hakkında bilgi verilir.
10.2.1.2. Akışkanlarda akış hızı ile akışkan basıncı arasında ilişki kurar.
a. Deneyler veya simülasyonlardan yararlanılarak kesit alanı, basınç ve akışkan hızı arasında bağlantı kurulması sağlanır.
b. Bernoulli İlkesinin günlük yaşam örnekleri (çatıların uçması, şemsiyenin ters çevrilmesi, rüzgârlı havalarda kapıların sert kapanması gibi) üzerinden açıklanması sağlanır.
c. Bernoulli İlkesiyle ilgili matematiksel işlemlere girilmez.
ç. Günlük hayatta akışkan basıncının sağlayabileceği kolaylıklar (uçakların uçması gibi) ve olumsuz etkilerine karşı alınması gereken sağlık ve güvenlik tedbirleri (yüksek hızla hareket eden araçlara yaklaşılmaması gibi) vurgulanır.
d. Tansiyonun damarlardaki kan basıncı olduğu vurgulanarak öğrencilerin tansiyon aletinin çalışma prensibini araştırmaları sağlanır.
10.2.2. KALDIRMA KUVVETİ
10.2.2.1. Durgun akışkanlarda cisimlere etki eden kaldırma kuvvetinin basınç kuvveti farkından kaynaklandığını açıklar.
a. Archimedes İlkesi açıklanır. Archimedes İlkesi verilirken askıda kalma ve yüzme durumunda kaldırma kuvvetinin cismin ağırlığına büyüklük olarak eşit olduğu vurgulanır.
b. Kaldırma kuvveti ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez.
10.2.2.2. Kaldırma kuvvetiyle ilgili belirlediği günlük yaşam problemine kaldırma kuvveti ve/veya Bernoulli İlkesini kullanarak çözüm önerisi üretir.

3. Ünite DALGALAR
10.3.1. DALGALAR
10.3.1.1. Titreşim, dalga hareketi, dalga boyu, periyot, frekans, hız ve genlik kavramlarını açıklar.
a. Deney veya simülasyonlarla kavramların açıklanması sağlanır.
b. Periyot ve frekans kavramlarının birbiriyle ilişkilendirilmesi ve matematiksel model oluşturulması sağlanır. Matematiksel işlemlere girilmez.
c. Dalganın ilerleme hızı, dalga boyu ve frekans kavramları arasındaki matematiksel model oluşturulur. Matematiksel işlemlere girilmez.
ç. Dalganın ilerleme hızının ortama, frekansın kaynağa bağlı olduğu vurgulanır.
10.3.1.2. Dalgaları taşıdığı enerji ve titreşim doğrultusuna göre sınıflandırır.
Öğrencilerin dalga çeşitlerine günlük hayattan örnekler vermeleri sağlanır.
10.3.2. YAY DALGASI
10.3.2.1. Atma ve periyodik dalga oluşturarak aralarındaki farkı açıklar.
a. Atmanın temel fizik kavramı olmadığı sadece dalgaların özelliklerini incelemek için oluşturulduğu vurgulanır.
b. Öğrencilerin deney yaparak veya simülasyonlar kullanarak atma ve periyodik dalgayı incelemeleri sağlanır.
10.3.2.2. Yaylarda atmanın yansımasını ve iletilmesini analiz eder.
a. Öğrencilerin gergin bir yayda oluşturulan atmanın ilerleme hızının bağlı olduğu değişkenleri açıklaması sağlanır. Atmanın ilerleme hızı ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez.
b. Öğrencilerin deney yaparak veya simülasyonlar kullanarak atmaların sabit ve serbest uçtan yansımalarını incelemeleri sağlanır.
c. Bir ortamdan başka bir ortama geçerken yansıyan ve iletilen atmaların özellikleri üzerinde durulur.
ç. Öğrencilerin iki atmanın karşılaşması durumunda meydana gelebilecek olayları gözlemlemesi sağlanır.
10.3.3. SU DALGASI
10.3.3.1. Dalgaların ilerleme yönü, dalga tepesi ve dalga çukuru kavramlarını açıklar.
10.3.3.2. Doğrusal ve dairesel su dalgalarının yansıma hareketlerini analiz eder.
a. Öğrencilerin, deney yaparak veya simülasyonlar kullanarak su dalgalarının yansıma hareketlerini çizmeleri sağlanır.
b. Doğrusal su dalgalarının doğrusal ve parabolik engellerden yansıması dikkate alınır.
c. Dairesel su dalgalarının doğrusal engelden yansıması dikkate alınır, parabolik engelden yansıması dikkate alınmaz.
10.3.3.3. Doğrusal su dalgalarının kırılma hareketini analiz eder.
a. Öğrencilerin, deney yaparak veya simülasyonlar kullanarak su dalgalarının kırılma hareketlerini çizmeleri sağlanır.
b. Dairesel su dalgalarının kırılmasından bahsedilmez.
10.3.3.4. Ortam derinliği ile su dalgalarının yayılma hızını ilişkilendirir.
a. Öğrencilerin deney yaparak veya simülasyonlarla derinliğin dalganın hızına etkisini incelemeleri ve dalga boyundaki değişimi gözlemlemeleri sağlanır.
b. Ortam değiştiren su dalgalarının dalga boyu ve hız değişimi ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez.
c. Stroboskobun dalga boyu ölçümünde kullanıldığından bahsedilir, matematiksel işlemlere girilmez.
10.3.4. SES DALGASI
10.3.4.1. Ses dalgaları ile ilgili temel kavramları açıklar.
a. Yükseklik, şiddet, tını, rezonans ve yankı kavramları ile sınırlı kalınır.
b. Vızıltı ve uğultu kavramlarına değinilir.
c. Ses kirliliği ve gürültü kavramlarına değinilir.
ç. Farabi’nin ses dalgaları ile ilgili çalışmalarına değinilir.
10.3.4.2. Ses dalgalarının tıp, denizcilik, sanat ve coğrafya alanlarında kullanımına örnekler verir.
10.3.4.3. Kapalı bir mekânın akustik özelliklerini düzenlemek için önerilerde bulunur.
a. Çeşitli mimari yapıların akustik özelliklerine örnekler verilir.
b. Mimar Sinan’ın eserlerinde uyguladığı akustik özelliklere değinilir.
10.3.5. DEPREM DALGASI
10.3.5.1. Deprem dalgasını tanımlar.
a. Depremin büyüklüğü ve şiddeti ile ilgili bilgi verilir.
b. Depremlerde dalga çeşitlerine girilmez.
10.3.5.2. Deprem kaynaklı can ve mal kayıplarını önlemeye yönelik çözüm önerileri geliştirir.

4. Ünite OPTİK
10.4.1. AYDINLANMA
10.4.1.1. Işığın doğasını açıklayan teorileri ifade eder.
10.4.1.2. Işık şiddeti, ışık akısı ve aydınlanma şiddeti arasında ilişki kurar.
a. Deney yaparak veya simülasyonlarla aydınlanma şiddeti, ışık şiddeti, ışık akısı arasında ilişki kurulur.
b. Işık şiddeti, ışık akısı ve aydınlanma şiddeti kavramları ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez.
10.4.2. GÖLGE
10.4.2.1. Saydam, yarı saydam ve saydam olmayan maddelerin ışık geçirme özelliklerini açıklar.
a. Öğrencilerin, gölge ve yarı gölge alanlarını çizmeleri ve açıklamaları sağlanır.
b. Gölge ve yarı gölge ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez.
10.4.3. YANSIMA
10.4.3.1. Işığın yansımasını, su dalgalarında yansıma olayıyla ilişkilendirir.
a. Öğrencilerin deney yaparak ışığın düzgün ve dağınık yansımasını çizerek göstermeleri sağlanır.
b. Yansıma kanunları üzerinde durulur.
c. Görme olayında yansımanın rolü vurgulanır.
10.4.4. DÜZLEM AYNA
10.4.4.1. Düz aynada görüntü oluşumunu açıklar.
a. Düz aynada görüntü özellikleri yapılan çizimler üzerinden açıklanır.
b. Kesişen ayna, hareketli ayna ve hareketli cisim problemlerine girilmez.
c. Öğrencilerin, deney yaparak veya simülasyonlar kullanarak görüş alanına etki eden değişkenlerle ilgili çıkarım yapmaları sağlanır, hesaplamalara girilmez.
10.4.5. KÜRESEL AYNALAR
10.4.5.1. Küresel aynalarda odak noktası, merkez, tepe noktası ve asal eksen kavramlarını açıklar .
10.4.5.2. Küresel aynalarda görüntü oluşumunu ve özelliklerini açıklar.
a. Deney veya simülasyonlarla görüntü oluşumunun ve oluşan görüntü özelliklerinin yorumlanması sağlanır.
b. Öğrencilerin, günlük hayatta karşılaştıkları küresel ayna gibi davranan cisimlere örnekler vermeleri sağlanır.
c. Küresel aynalarda görüntünün özellikleri ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez.
10.4.6. KIRILMA
10.4.6.1. Işığın kırılmasını, su dalgalarında kırılma olayıyla ilişkilendirir.
a. Deney veya simülasyonlar kullanılarak Snell Yasası’na ulaşılması sağlanır.
b. Kırıcılık indisinin, ışığın ortamdaki ortalama hızı ve boşluktaki hızı ile ilişkili bir bağıl değişken olduğu vurgulanır.
c. Snell Yasası ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez.
10.4.6.2. Işığın tam yansıma olayını ve sınır açısını analiz eder.
a. Öğrencilerin, deney veya simülasyonlarla oluşturulan tam yansıma olayını ve sınır açısını yorumlamaları sağlanır.
b. Tam yansımanın gerçekleştiği fiber optik teknolojisi, serap olayı, havuz ışıklandırması örneklerine yer verilir.
c. Tam yansıma ve sınır açısı hesabı ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez.
10.4.6.3. Farklı ortamda bulunan bir cismin görünür uzaklığını etkileyen sebepleri açıklar.
a. Öğrencilerin, deney yaparak ışığın izlediği yolu çizmeleri ve günlük hayatta gözlemlenen olaylarla ilişki kurmaları sağlanır.
b. Görünür uzaklıkla ilgili matematiksel işlemlere girilmez.
10.4.7. RENK
10.4.7.1. Cisimlerin renkli görülmesinin sebeplerini açıklar.
a. Öğrencilerin, ışık ve boya renkleri arasındaki farkları karşılaştırmaları sağlanır.
b. Işık ve boya renklerini ana, ara ve tamamlayıcı olarak sınıflandırmaları sağlanır. Işıkta ana renklerin boyada ara renk; ışıktaki ara renklerin boyada ana renk olduğu vurgulanır.
c. Işık renklerinden saf sarı ile karışım sarı arasındaki fark vurgulanır.
ç. Öğrencilerin, beyaz ışığın ve farklı renklerdeki ışığın filtreden geçişine ve soğurulmasına ilişkin örnekler vermeleri sağlanır.
10.4.8. PRİZMALAR
10.4.8.1. Işık prizmalarının özelliklerini açıklar.
a. Öğrencilerin, deney veya simülasyonlar yardımıyla prizmalarda tek renkli ışığın izlediği yolu çizmeleri sağlanır.
b. Öğrencilerin, deney veya simülasyonlarla beyaz ışığın prizmada renklerine ayrılması olayını gözlemlemeleri sağlanır.
c. Işık prizmalarının kullanım alanlarına örnekler verilir.
10.4.9. MERCEKLER
10.4.9.1. Merceklerin özelliklerini ve mercek çeşitlerini açıklar.
10.4.9.2. Merceklerin oluşturduğu görüntünün özelliklerini açıklar.
a. Merceklerdeki özel ışınlar verilir. Görüntü oluşumlarına dair çizimler yaptırılmaz.
b. Deney veya simülasyonlar yardımıyla merceklerin oluşturduğu görüntü özelliklerinin incelenmesi sağlanır.
c. Öğrencilerin merceklerin nerelerde ve ne tür amaçlar için kullanıldığına örnekler vermeleri sağlanır.
ç. Merceklerde görüntü özellikleri ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez.
10.4.10. GÖZDE GÖRÜNTÜ OLUŞUMU
10.4.10.1. Gözde görüntü oluşumu olayını optik yasalarını kullanarak açıklar.
a. Öğrencilerin farklı göz kusurlarının nedenlerini ve bu kusurların giderilmesinde ne tür merceğin kullanımının uygun olacağını sebepleriyle tartışmaları sağlanır.
b. İbn-i Heysem ve İbn-i Rüşt’ün optik sistemler üzerine yaptığı çalışmalara yer verilir.
c. Görme engelli bireylerin günlük hayatta karşılaştıkları zorluklara değinilir.
ç. Bilinçsiz gözlük ve lens kullanımının göz sağlığına etkileri üzerinde durulur.
10.4.10.2. Net görüş elde etmeye yönelik bir optik sistem tasarımı yapar.
a. Öğrencilerin teleskop, periskop, mikroskop, dürbün gibi optik sistemleri ve teknolojileri incelemeleri sağlanır.
b. Öğrencilerin yaptıkları tasarımları tanıtmaları sağlanır.