Elimde kahve fincanı... Lekeler belirdi gök­yüzünde. Göç eden kuşlara dalmış, kuşların kanat sesini dinliyorum. Çığlık çığlığa gü­neye uçuyorlardı. O gün sevdiğim kadının yüzüne bakacak, şaşıracaktım. Yukarıdaki parçanın anlatımında aşağıda- kilerden hangisi ağır basmaktadır?

Yoksulluk içinde geçen günlerimiz olmuş­tur, varlık içinde olduğumuz günler de. Ka­zandığımız anlar da vardır, kaybettiğimiz anlar da. Ama insan köklerine tutunan bir ağaç misali sürüklenmiyor bu çalkantılar­da. Zaten insanı insan yapan fikirler, bu an­larda ortaya çıkmaz mı? Yukarıdaki parçanın anlatım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?

Çırak yarım adımlarla, berberin hareketle­rini kollaya kollaya koltuğun çevresinde dönüyordu. Ustası makası şıkırdatarak kimsenin bilmediği bir oyun havası tuttur­muş, o da durup dinlenmeden oynuyordu sanki. Kimi zaman da gözlerini çevirip kö­şede oturanlara bakıyordu. Oturanların gözleri, çırağın hareketlerinde, kulakları ve gönülleri makas şıkırtısında sessizce bekli­yorlardı. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır basmaktadır?

Aydınlanan Paris üzerinde ışıklar, bir bulut gibi yükseliyordu. Sanki alev alev yanan bir ateşin kızıl soluğuydu bu. Önce karanlıkta ölgün bir aydınlık, belli belirsiz bir yansıma gibi duruyordu. Sonra yavaş yavaş kan kır­mızı bir hale dönüştü. Bu parçada aşağıdakilerden hangisine yer verilmemiştir?

Vakit gece yarısını geçiyordu. Zifiri karanlı­ğın bir çadır gibi kapattığı köy, en ağır uy­kusuna dalmış, hiçbir şey işitilmiyor; bir köpek bile havlamıyordu. Köyün bu kadar sessizlik içinde yokluğa karışması fevkala­de bir şeydi. Sanki sessizlik bir yarık halin­de meydana çıkmış ve köyü yutmuştu. Bu parçanın anlatımı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

1988 Türkiye Yazarlar Birliği’nin “Yılın Dil Ödülü”nü kazanan “Hey Gidi Günler Hey” hatırat türünün şaheserlerinden. İkinci bas­kısı yapılan eser, dile hakimiyeti, derin kül­türü ve mükemmel Türkçesiyle yüzyılımı­zın en önemli edebiyatçılarından olan Semiha Ayverdi’nin hatıralarından örülü. Yukarıdaki parçanın anlatım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?

Vaktiyle İstanbul’un Toptaşı Tımarhanesi’ne alaycı paşalardan biri idareci olarak tayin olmuş. Bir süre doktorların tedavi usullerini ve hastaların gidişatını gözlemle­yen paşa, yavaş yavaş işin içine girmeye, yalnızca idari değil, tıbbi konulara da mü­dahaleye başlamış. Koğuşları geziyor, ken­dince delileri izliyor, dinliyor ve bir doktor gibi muayene ediyormuş. Bu paragrafın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yoktur?

Yaşam çatışmasının bir ürünüdür mizah. Bu çatışmada güçlü olan güçsüzü ezer ye- ner; ama onunla alay edemez. Çünkü güç­lü, yenik düşürdüğü kişiyle, bir de alay et­meye kalkarsa bu olay tutmaz, yayılamaz ve mizah değeri kazanamaz. Yenik düşür­düğü kişilerle alay eden güçlüye ancak kızı­lır. Alay etme, yenilmişlerin vazgeçilmez, dayanılmaz kusuru ya da meziyetidir. Bu parça için aşağıdakilerden hangisi söy­lenemez?

İstanbul’un semalarında gezdirdim bakışla­rımı, gözlerim, şaha kalkmış atları arıyordu gökyüzüne uçan. Birden gözlerim minare­lere, kubbelere takıldı. O enfes yapılara kimliğini işlemişti ecdad itinayla. Cennet­ten indirilmiş mermer sütunları dantel gibi işleyerek oturtmuştu ayrı ayrı tepelere. De­nizle karanın buluştuğu en güzel vuslat ye­rinde gözlerim nemli bakışlarla Fatih’leri aradı. Yukarıdaki paragrafın anlatımında aşağıdakilerin hangisinden faydalanılmamışlar?

Tutunamayanlar, Oğuz Atay’ın ilk ve en ba­şarılı eseridir. Eserde, arkadaşı Selim’in in­tihar sebebini araştıran Turgut’un, kişilik değişmesi sonucunda ortaya çıkan ruhsal gelişimi anlatılmaktadır. Eser aynı zamanda küçük burjuva yaşantısının bir eleştirisidir. Anlatılan konu kadar anlatım tekniği bakı­mından da başarılı, okunmaya değer bir ro­mandır Tutunamayanlar. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır basmaktadır?

Romanda yazar; insanları, çevreyi tanıtırken, olayları anlatırken kendi duygu ve düşün­cesine bir kısıtlama getirmez. Çünkü roman şu kadar sayfadan oluşacak diye bir kural yoktur. Hikâyede ise bu böyle değildir. Ro­mana göre bazı kuralları vardır. Her şeyden önce romandan daha kısa bir yazı türüdür. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır basmaktadır?

Mastan Dağı, denizinin mavisiyle tanıdığı­mız Anamur’a doğanın beyaz bir armağanı. Karlı doruklarının görkemli güzelliğini doğaseverlerle paylaşan cömert ve alçak gö­nüllü bir dağ. Üstelik iki yıldır, kış sporları­nı sevenlere kayak tesisleri sunmanın key­fini çıkarıyor. Bereketli tarlalarla donanmış yaylalarına, kekliklerin uçuştuğu yamaçla­rına, bacasından ince dumanlar yükselen taş evlerine bir de kayak tesisleri eklendi. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yoktur?

“Depremin aletsel şiddeti” diye söze başla­yanların Türkçe bilgileri ve Türkçe zevkleri, bir depremde çöken kırk katlı bir apartma­nın birinci katında kalan, tabiî olarak kın­lan, dağılan paramparça olan bir büyük kris­tal vazonun hazin manzarasını andırıyor. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi daha ağır basmaktadır?

Helmut Schmidt, Almanya’nın eski Başba­kanı. Helmut Schmidt’in geçenlerde yeni bir kitabı çıktı. İsmi: “Avrupa’nın Kimlik İd­diası.” Eski Başbakan, Türklerin Alman­ya’ya uyum sağlayabilmeleri için Alman di­lini öğrenmeleri ve Almanya’nın siyasi kül­türünü belirleyen ilkelerine saygı gösterme­leri gerektiğini söylüyor. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır basmaktadır?

Öğretmenler odası tıklım tıklım... Sınav te­laşı içindeki öğrenciler, ellerindeki kitaplar­la öğretmenlerin başında bekliyor. Kimisi eğilmiş soru soruyor, kimisi arkadaşlarının sorularını dinleyip “Ben bunu biliyor mu­yum?” diye geçiriyor içinden. Yüzlerindeki ekşilik, üstlerinin perişanlığı ve ellerindeki üst üste yığılmış kitaplar, sınav kaygısını duymaya başladıklarını anlatmaya yetiyor. Bu parçanın anlatım için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Dil, bence varlık sebebimizdir. Türkçemizin kısırlaşması, kuruması, bozulması, bir kişi­nin değil, bir milletin özünden, kökünden kopmaya, kurumaya başlaması demektir. Dilde tasfiyeciler, yani eciş bücüş kelimeler­le konuşanlar, yazanlar dilimizi kısırlaştıranlar, ayılarla dostluk kurmaya çalışan za­vallı avcılara benziyorlar. Bu paragrafın anlatımında aşağıdakilerden hangisi daha ağır basmaktadır?

Gölün çevresine çadırlarını kurmuş bu göç­menleri birkaç gündür uzaktan izliyordum. İçlerine karıştığımda yabancı bir yüz gör­menin tedirginliği ve merakı içinde bana bakıyorlardı. Sonrasında da çocuklar oyun­larına, beyler kalay tezgahlarının başına, kadınlar da odun ateşinde pişen yemekleri­nin başına çekiliveriyorlardı. Kendi halle­rinde çoğu mutlu insanlardı. Rengarenk el­biseleriyle genç kızlar, bulutlanmış gözlerle ya birbirleriyle sohbet ediyorlar ya da göl suyuyla çamaşır yıkıyorlardı. Bu parçada aşağıdaki anlatım yollarından hangileri ağır basmaktadır?

Roman, kişisel veya toplumsal bir serüveni anlattığı için tarihe yakın düşer. Olaylara ba­karken tarih de roman da açıklama ve yo­rumlama yöntemlerinden yararlanır. Ancak ortaya çıkan metin farklı olur. Farkı yaratan, daha doğrusu romanı tarihten ayıran nokta bakış açısıdır kuşkusuz. Roman da tarih de gerçeğe bakar; ancak tarihçi gerçeğe bakar­ken nesnel olmak zorundadır. Oysa roman­cının böyle bir kaygısı yoktur. Bu paragrafın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır basmaktadır?

Sanki bir ekin denizindeyim. Düzlükte gü­neşin bir parçası görülüyor; köz gibi kıpkır­mızı. Yer yarılmış da sanki içinden çıkıyor­muş gibi... İnceden inceye esen seher yeli yüzümü okşuyor; burnuma taze ot kokuları geliyor. Buğdaylar hışırtılarla dalgalanıyor. Burada dağ-taş, yer-gök buğday kesmiş. İn­san kendini buğday denizinde kalmış sanıyor. Bu parçada aşağıdakilerden hangisi yoktur?

Hava açık, kahve mevsiminin son günleri... Kuşların boşalttığı gökyüzünü rüzgar, bulut ve kar dolduracak yakında. Sebze çarşısı, genç ev kadınlarıyla dolup taşıyor. Anlar, kara üzümlerin kokusundan tedirgin; genç kadınlar gibi mevsimin değişeceğini anla­mışlardı. Yukarıdaki parçayla ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

Şu karşıki boş ev, pek tekin görünmüyor. Eskiden böyle değildi. Sonra bir gün kapıla­rı, pencereleri açılıp kapanmaz oldu. İçinde yaşayanların nefesleri odadan çekilince taş­lar sıcaklığını yitirmeye başladı. Ahşap kap­lamalar ağır adımların altında gıcırdamaz, tozlanan pencere camlarında güneşin pırıl­tıları oynaşmaz oldu; içeri dalan ışık azaldı, soldu. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır basmaktadır?

Nicedir etrafta dolanan haşerat, ışığın çe­kildiği yerleri karanlık alınca eve yürüdü. Döşemeler üzerinde kahkahalarla koşan minik ayakların yerini, kemirgen mahlukatın telaşsız tıpırtıları aldı. Kilerde kalan az bir yiyecek de çürüdü. Odaların kokusu ağırlaştı. Yukarıdaki parçanın anlatmamda aşağıda- kilerden hangisi ağır basmaktadır?

Soru sormanın ana maksadı öğrenciyi güdülemektir. Bu nedenle iyi bir soru, öğren­cinin zihin gücünü kullanabileceği nitelikte olmalıdır. Kitaptaki bilgileri tekrardan ileri geçmeyen sorular, güdüleyici olma niteliği­ne ulaşamazlar. İyi bir soru, kişiyi düşün­dürmeye özendirecek biçimde olmalıdır. Bu parça için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Ne demek “mış gibi” yaşam? Düşünceleri­nin arkasındaki niyetin farkında olmayan, sözü, gözü, davranışı birbirine uymayan in­sanların yaşamı demek. Böyle insanlar var mı diye sorarsanız çevrenize bir bakın. Ak­lı, fikri çocuğuna yardım etmekle dolu oldu­ğu halde asık yüzlü, kırıcı, ilgisiz anne veya babaları, öğretmen olduğunu söyleyen ama hiç kitap okumayan insanları göreceksiniz. Bu parçanın anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Hikâyecilerin çoğu eserlerinde insanı konu olarak alır. Hep onun üzerinde dururlar. Halbuki dünyada insanın dışında pek çok varlık vardır. Onlar da anlatılmaya değer özellik ve güzelliklere sahiptir. Gerçi insan­lar, onlara bakarken de kendilerinden kur­tulamazlar; ama insan dışı varlıklara karşı ilgi insanın dünyasını genişletir. Paragrafın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır basmaktadır?

Birçok yayınevinin olağanüstü başarısız çe­virmenleri içinde barındırması ve daha son­ra bu çevirmenlerin sanırım biraz aceleyle, biraz da dilbilgisizliğiyle yaptığı çevirileri tek bir editörün elinden geçirmeden çaresiz okurların önüne atmasında (bunun tek ör­neği Sefiller değil ne yazık ki) hoşgörülecek bir taraf yok. Bu ülkede tüm yayıncılar, ya­zarlar ve çevirmenler, Türkiye’de kitap okunmadığından yakınırlar ve suçu çeşitli yerlerde bulurlar. Okurun kendisinde, ülke­nin eğitim sisteminde, gerektiğinde “Ameri­kan emperyalizmi”nde bile suç ararlar. Hiç­bir zaman da kendilerine dönmezler. Bugün Cağaloğlu’nun yarısı politiktir. Oysa dışarı­daki genç okur kitlesinin bugünlerde artık hiç de politik olmadığını, hatta politikayla pek ilgilenmediğini düşünecek olursak ara­da ciddi bir iletişim kopukluğunun olmasın­dan doğal bir şey olamaz. Bu parçada aşağıdaki anlatım yollarından hangileri ağır basmaktadır?

“Bülbülü Öldürmek”, Füsun Elioğlu’nun akıl almaz çevirisiyle yeniden karşımıza çık­tı. Romanda dünyayı iki çocuğun keskin ve temiz bakış açılarından gözleriz. Yer ve za­man belirsizdir. Daha doğrusu kitabın geçti­ği yer, Maycomb adında hayali bir Ameri­kan kasabası, dönem de büyük bir olasılıkla 1930’larm tozlu Amerika’sıdır. Scout ve Jem’in babaları Atticus, bir avukattır ve bir zencinin haksız yere yargılanmaması için kolları sıvadığında bir anda hepsi için ya­şam tatsızlaşır. Yine de roman sonuna kadar eğlenceli, sık sık güldürücü, bir o kadar da dokunaklı ve düşündürücüdür. Yapıt, tiyatro ve filme de uyarlanmıştır ve 1960’larda TRT’nin radyo tiyatrolarında oynadığında özellikle Baba Atticus, dinleyen tüm çocuk­ların yüreklerinde derin izler bırakmıştır. Bu parçayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Erzurum’a üç defa, üçünde de ayrı ayrı yol­lardan gittim. Bu yolculuklardan ilkinde he­men hemen çocuk denecek bir yaştaydım. Balkan Savaşı’nm sonunda babamın me­mur olduğu kasabaların birinden dönüyor­duk. On bir gün geceleri çadırda, böcek ses­lerinin ve sonsuz tabiatın içinde değirmen veya dere uğultularını dinleyerek sabahlan da kırıcı soğuktan donmuş ellerimin farkın­da olmadığım hareketlerine şaşarak geçen bu yolculuğu unutamam. Bu parçada aşağıdakilerin hangisinden yararlanılmamıştır ?

Bir eleştirmen, yapıtları nesnel yargıladığını mı söylüyor? Bilin ki ne dediğini bilmiyor o kişi, eleştirmenin ne olduğunu da bilmiyor. Güzeldir ya da güzel değildir diye yargılıyor kitabı, bir değer yargısı bildiriyor. Değer yargısı da nesnel olamaz, özneldir. Kişi, bir yapıtın güzel olup olmadığını ancak kendi beğenisine göre yargılar. Eleştirmenin elin­de değişmez ölçüleri, sarsılmaz yasaları mı var ki yaptığı eleştiri nesnel olsun? Yukarıdaki paragrafın anlatım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?

Açık kapılardan daktilo sesleri geliyordu. Uykulu yüzlü polisler, önlerinde oturan adamlara bir şeyler sorup hızlı hızlı vuruş­larla yazıyorlardı. Sanki çok uzaklardan haykırmayla yalvarmaya benzeyen ve içimi ürpertip tüylerimi diken diken eden garip gürültüler duyuluyordu. Bizi bir odaya aldı­lar. Oda; ter, tütün ve toz kokuyordu. Köşe­deki bıkkın duruşlu bir polis, bizi hoşnut­suz hoşnutsuz süzüyordu. Bu parçada aşağıdakilerden hangisinden yararlanılmamıştır?