Ygs Felsefe Bilim Felsefesi Alıştırmaları 5

Bilimsel bilgi üretme süreci hiçbir zaman durmaz. Krallar, imparatorlar ve hatta dinler yasaklamış olsa bile, bilgi üretimi hiç durmamıştır; bundan sonra da durmayacaktır. Bir evrim süreci içinde her gün yeni bilimse! bilgiler, yeni bilim alanları ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla bilime, herhangi bir anda tekniğin verdiği en iyi imkanlarla gözlenebilen, denenebilen ya da var olan bilgilere dayalı olarak akıl yürütme kurallarıyla geçerliği kanıtlanan yeni bilgiler eklenir. Bu durum, bilimin hangi özelliğine örnek olarak verilebilir?

Thomas Kuhn, bilimi bir süreç ve bilim insanları topluluğunun bir etkinliği olarak görür. Kuhn'a göre bilimsel kuramlar, büyük ölçüde bilim adamlarının psikolojik özelliklerinin, kişisel tutumlarının ve dünya görüşlerinin izlerini taşır. Bu da bilimin, bilim dışı tüm öğeleri içerebileceğini gösterir. Buna göre Kuhn'un, Mim hakkındaki yargısının odak noktasına aşağıdakilerden hangisi oluşturmaktadır?  

Galileo, değişik dereceli eğik düzlemlerden nesneler kaydırarak, her seferinde düşmenin ne şekilde gerçekleştiğini ölçer. Farklı cisimlerde birçok kez yaptığı deneyler sonucunda cismin, ivmenin yarısı ve zamanın karesiyle doğru orantılı olarak düştüğünü saptar. Buna göre, Galileo nasıl bir akıl yürütme ile doğru sonuca varmıştır?  

Yakından bakıldığında bilim adamlarının dünyaya baktıkları kavramsal çerçevelerini oluşturan paradigmalarının dışında, herhangi bir ölçütlerinin olmadığı anlaşılır. Bir paradigma, sahibine göre diğerlerinden çok daha doğru veya elverişlidir. Zaten bilim adamı bu yüzden o paradigmayı seçmiştir. Fakat her paradigma için bu durumun geçerli olduğunun kabul edilmesi durumunda tam bir görecelilik içine saplanılmakta ve içinden çıkılması zor bir kısır döngüye girilmektedir. Bu durum, bilimin özellikle hangi ilkesiyle ters düşmektedir?  

Einstein’a göre bilim, her türlü düzenden yoksun duyu verileri ile mantıksal olarak düzenli düşünme arasında uygunluk sağlama çabasıdır. Russell'a göre ise bilim, gözlem ve gözleme dayalı akıl yürütme yoluyla önce dünyaya ilişkin olguları, sonra bu olguları birbirine bağlayan yasaları bulma çabasıdır. Einstein’a ve Russeil’a göre, bilimin amacı aşağıdakilerden hangisidir?  

Bilim, bir yandan insanlığa yeni ufuklar açarken diğer yandan dünyanın yok olma tehlikesini de beraberinde getirmiştir. Nükleer teknolojinin gelişmesi, sanayinin getirdiği kirlilikler bu güzel gezegeni yakın bir gelecekte yaşanmaz duruma da getirebilir. Buna göre, aşağıdaki yargılardan hangisi bu görüşe uygun düşer?  

Bugün bilimi tamamıyla yeni bir temel üzerine kurmak gerekir. Eşyanın özünü bilmek istiyorsanız; bunun sırrını kitaplarda, okulda, egemen otoritelerde, önceden edinilmiş düşüncelerde ve deney öncesi düşüncelerde aramaktan vazgeçiniz. Bilgilerimiz ön yargılarla yoğrulmuştur. Geçiçi heveslerimiz, tercihlerimiz ve putlarımız vardır. Bunları doğaya zorla kabul ettirmeye çalışıyoruz. Bazı kimselerin büyük bir felaketten beş defa kurtulduklarını görüyoruz; bundan doğaüstü bir koruma bulunduğu sonucunu çıkarıyoruz ve aynı derecede çok olan, kurtulamayanları hiç hesaba katmıyoruz. Yukarıdaki açıklamalarla çelişen seçenek aşağıdakilerden hangisidir?  

Bilim adamları önceleri, gezegenlerin Güneş etrafında döndüğünü ve Güneş'in elips şeklindeki odak noktalarından birinde bulunduğunu söylemişlerse de daha sonra Nevvton’un çekim yasasından yararlanarak, hem gezegenin hem güneşin ağırlık merkezleri çevresinde birer elips çizdiklerini bularak önceki görüşlerini düzeltmişlerdir. Kepler’in bu tutumu, aşağıdakilerden hangisi için uygun bir örnektir?  

“Nesneleri somut kılan özellikler nelerdir? Genel -geçer bilgi var mıdır? Teori öznel midir? Başka deyişle nesnellik algılayan ve değerlendiren öznenin bir yargısı mıdır?” sorularını soran felsefe disiplini aşağıdakilerden hangisidir?

Bir filozofun “Şeylerdeki yasa onları seyreden akıldadır.” sözü aşağıdaki görüşlerden hangisini desteklemektedir?